Het muzikale zintuig

Interview en tekst: Annie Oude Avenhuis - november 2015

Joris van Rijn maakt als violist deel uit van verschillende ensembles. Wat maakt hem tot een echte kamermusicus? De magie van het samenspelen boeit hem al sinds zijn negende. Op de streekmuziekschool ontdekt hij de passie voor muziek. Op het conservatorium in Den Haag studeert hij cum laude af. Sinds 2002 is hij concertmeester van het Radio Filharmonisch Orkest. Ook zijn zoontjes spelen viool en cello.

Samen met zus
Joris is drie als zijn vijfjarige zus Nienke viool leert spelen: 'Ik wilde ook.' Ze krijgen les via de Suzuki methode: de ouders gaan mee naar les en thuis studeren ze samen een kwartier viool per dag. Hun ouders nemen hen mee naar Het Concertgebouw in Amsterdam. Dat is het begin van een muzikale loopbaan van Joris en Nienke van Rijn. De directeur van de streekmuziekschool Rien Rombouts heeft door dat ze talent hebben: ze gaan naar de vooropleiding in Zwolle om bij Els Krieg te studeren. Elke vrijdagmiddag begint het feest: muziektheorie, kamermuzieklessen en allerlei spelletjes met samenspelen. 'Dat was écht viool leren spelen: passie voor het instrument, gevoel, timing en stokvoering.' Het vertalen van de muziek naar technische bekwaamheid, daar gaat het om. 'Je leert spelen alsof je zingt en danst.'

Jeugdopleiding in Den Haag.
'Op mijn 16e speelde ik “toevallig” voor op het conservatorium in Den Haag. Mijn zus deed toelatings-examen en ik ging gewoon mee.' Beiden werden ze aangenomen. Hij blijft op de middelbare school in Arnhem en gaat elke maandagavond naar Den Haag. 'Om 17.00 had ik les, om half 10 was ik thuis en de volgende ochtend moest ik om 8.00 weer op school zijn.' De laatste twee jaar van de middelbare school waren tropenjaren. Hij leert veel van Jaring Walta, een pedagoog, die deel uitmaakt van de Nederlandse Vioolschool. Discipline is onderdeel van je talent: 'elke dag, altijd maar beter worden'. Heel veel repertoire opbouwen en tot het uiterste gaan: 'je moet gewoon goed spelen.' 

Kinderen in muzikaal gezin
Heeft een kind interesse in muziek? Dan moet je dat aanwakkeren. Joris leeft samen met Jacobien Rozemond, ook een violiste. 'We doen vaak spelletjes: ik zet de 1e symfonie van Mahler op en de kinderen moeten daar een verhaaltje bij vertellen.' In het 4e deel komt de apotheose. 'Mijn zoontje van vijf zei: “papa, 'hebben de pinguins nu gewonnen?” De oudste zingt stukken uit de Sacre du Printemps uit een oude film van Walt Disney “Fantasia”. Titus speelt viool, Carel cello. Elke ochtend spelen ze een kwartier, zoals hij vroeger zelf ook deed. 'Soms vind ik het lastig om mijn privé en professionele leven te scheiden: ik ben als violist met mijn zoontjes bezig.'

Splendor
Een geweldig initiatief met 50 musici: 'Het onmogelijke is mogelijk gemaakt!' Splendor bestaat nu al ruim vier jaar. Het is een proeftuin en speelplaats. 'Het vaste publiek en de musici onderhouden elkaar'. Splendor zit niet aan subsidies vast en hoeft niet commercieel te programmeren. De leden kunnen ervaren hoe musici te werk gaan: ze krijgen een kijkje in de keuken. Vanuit de stilte en ruimte kunnen mensen onbevangen luisteren. Muziek als verrassingseffect werkt het beste. Joris:  'met mijn ensembles doe ik vaak een try-out in Splendor, dat werkt heel goed.'

Muzikaal zintuig                                                           
'De kamermuzieklessen van Maria Hol vergeet ik nooit meer. Ik was negen. We speelden een kwintet van Mozart en moesten met zijn allen tegelijk beginnen. Dat lukte niet echt. Opeens zegt ze: “ga allemaal in een hoek van de kamer staan, met de rug naar elkaar toe. Probeer het nog eens om zonder contact of geluid samen te beginnen.” Het lukt! Ik voel de siddering nog: ze beginnen gelijk met mij: heb ik het aangegeven? Maar iedereen dacht dat ie het zélf had aangegeven: we hadden allemaal tegelijk die ervaring! We giechelen, het is een hilarisch en magisch moment: alsof je iets kunt voorspellen. Door de gevoeligheid en concentratie komt er een muzikaal zintuig tevoorschijn. De ervaring van deze eerste keer was fantastisch! Sindsdien ben ik een kamermusicus: de essentie van kamermuziek is versmelten met elkaar. Ik zoek het op: dat gevoel is magisch en het werkt verslavend. Als je kamermuziek speelt, dan geef je iets aan, je reageert op elkaar en op een gegeven moment is hét moment daar!'