Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet

Op 4 en 5 mei 2019 vindt in Amsterdam het dubbelprogramma Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet plaats: kleinschalige bijeenkomsten om te herinneren en te herdenken. Getuigen, nazaten, voormalige en huidige bewoners delen persoonlijke verhalen over vervolging, verzet en bevrijding.

In Open Joodse Huizen staan de verhalen van de voormalige joodse bewoners van de stad centraal, in Huizen van Verzet wordt verteld over verzet in Amsterdam. Iedereen is welkom om te luisteren, mee te praten en te herdenken. Sinds 2018 werkt Splendor samen met Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet en staat op deze manier stil bij de bewogen geschiedenis van het badhuis en de buurt waarin het ligt.

Het badhuis voor en tijdens de oorlog
Een bad, een douche, warm water of zelfs stromend water in het algemeen. In veel huizen in de oude jodenbuurt waren dit soort voorzieningen aan het begin van de vorige eeuw niet aanwezig. Daarom besloot de Gemeente Amsterdam juist in deze wijk een badhuis neer te zetten. Het badhuis werd niet alleen gebruikt door buurtbewoners, ook de medewerkers van de Gemeentereiniging konden zich daar wassen. Dat verklaart waarom het badhuis voor mannen veertien douches en twee badkuipen beschikbaar had, terwijl de dames het met slechts zes douches en drie badkuipen moesten stellen.

Om aan de grotendeels joodse buurtbewoners tegemoet te komen, was het badhuis van zondag tot en met vrijdagmiddag open. Ook was het personeel joods. Tijdens de oorlog werd het een van de twee badhuizen die uitsluitend voor joden bestemd was. In 1943 sloot het badhuis. Daarna had het pand diverse functies tot het in 2013 werd verbouwd tot concertzaal voor het muziekcollectief Splendor. Op 4 mei worden naast het verhaal van de badhuis zelf, ook verhalen verteld over mensen uit de buurt die het badhuis (waarschijnlijk) bezocht hebben. Daaronder ook een aantal geschiedenissen uit de Joden Houttuinen, de straat die tegenwoordig niet meer bestaat en die ‘onder’ de toneelschool ligt.

9:30 uur
Splendorcafé geopend

10.00, 12.00 en 14.00 uur
Rondleiding door architect Ed de Wild
Architect Ed de Wild bracht zes jaar geleden bij de verbouwing van Splendor veel originele elementen terug in het pand. Hij deed daarvoor uitgebreid onderzoek in het stadsarchief. In het kader van Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet keerde hij terug naar het archief en vond hij veel verhalen over deze plek tijdens de bezetting. Alleen toen was het badhuis, op last van de Duitsers, enkel toegankelijk voor joden. Hij zal daarover vertellen en een korte rondleiding geven door een gedeelte van het prachtige pand in Amsterdamse school stijl.

11.00 uur
Selma Leydesdorff over het gebrek aan hygiëne
Historica Selma Leydesdorff interviewde talloze (oud-)bewoners uit de jodenbuurt rondom het badhuis. Deze interviews leidden uiteindelijk tot het boek Wij hebben als mens geleefd: het joodse proletariaat van Amsterdam 1900 – 1940 (1993). Nu vertelt ze over een van de redenen dat dit gemeentelijke badhuis juist hier kwam te staan: de slechte hygiëne in deze wijk.

13.00 uur
Een zuurinleggerij aan de Joden Houttuinen
Ies Zwaaf vertelt over de zuurinleggerij van zijn familie aan de tegenwoordig verdwenen straat Joden Houttuinen. Ies bezocht als kind de zuurinleggerij regelmatig. Ook schreef zijn vader een boekje over de geschiedenis van de familie en de buurt.

15.00 uur
Dieuwertje Blok over haar grootmoeder
Dieuwertje Blok vertelt over haar joodse grootmoeder Saartje Kanes, die zich onder haar artiestennaam Stella Fontaine vanuit de arme Joden Houttuinen opwerkte tot gevierd zangeres en cabaretière.

16.00 uur
Frieda Belinfante, een dirigente in het verzet
Klaus Mueller over de eerste vrouwelijke dirigent van Nederland, Frieda Belinfante. Tijdens de oorlog was zij actief in het kunstenaarsverzet en betrokken bij de aanslag op het bevolkingsregister. Ter ondersteuning van dit verhaal leent Roze in Verzet ons een schilderij van Belinfante door Herman Morssink.

21.00 uur
Het Splendor 4 mei concert: Muziek van Ilse Weber, Arvo Pärt e.a. door Kadri Tegelmann, Mike Fentross en Maarten Ornstein. Klik hier voor meer informatie en tickets.

Alle activiteiten, met uitzondering van het concert om 21:00 uur, zijn gratis toegankelijk. Voor sommige onderdelen (m.n. de rondleidingen) is er beperkt plek, reserveren is niet mogelijk. Wie het eerst komt...
Om 9:30 gaat het Splendorcafé open voor een heerlijk kopje koffie of thee.

Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet Amsterdam wordt gemaakt door het Amsterdams 4 en 5 mei Comite en het Joods Cultureel Kwartier. Kijk voorhet gehele programma van Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet op www.4en5meiamsterdam.nl